Historia gospodarki. Część 3. Mocarstwo od zarania dziejów

W poprzedniej części tego cyklu odwiedziliśmy starożytny Egipt. Nadszedł czas na podróż do mocarstwa, które do dziś wpływa na losy świata.

Narodziny giganta

W ramach naszej podróży przez historię odwiedziliśmy już terytoria Sumerów i Starożytny Egipt. Warto zauważyć, że znaczenie polityczne zwłaszcza Egiptu mocno się przez wieki zmniejszyło. Nie można jednak tego powiedzieć o Chinach, którymi zajmiemy się dzisiaj.

Starożytne Chiny szczyt swojej potęgi osiągnęły w okresie państwa starochińskiego, za czasów dynastii Zhou (od X do III w. p.n.e.). W w tym czasie Chiny nadrobiły pewne zapóźnienie technologiczne w regionie i zyskały mocno na znaczeniu. Współczesne kraje mogą tylko zazdrościć Chińczykom kreatywności. W tym czasie wynaleźli bowiem m.in. taczki, strzemię, kompas, proch strzelniczy, porcelanę czy jedwab. Już tylko ta krótka lista brzmi imponująco. To zaś nie wszystko.

Kluczowe w gospodarce było zastosowanie żelaza i to wiele wieków przed Europejczykami (na poziomie VII w. p.n.e.). Metal zaczęto stosować nie tylko w produkcji broni, ale też w wytwarzaniu narzędzi, co zwiększyło wydajność pracy na roli. To ostatnie poprawiło też użycie pługa, co uważa się za kluczową rewolucję w rolnictwie.

Żelazne narzędzia pomagały też w pracach irygacyjnych, co umożliwiło regulacje rzeki Min. To z kolei pozwoliło na wprowadzenie upraw na obszarze aż 200 tys. ha. Na tych terenach uprawiano proso, pszenicę i ryż. Hodowano też bydło, owce, konie, kozy, kury i świnie.

Wszystkie odkrycia technologiczne, rozwój rolnictwa, a co za tym idzie poprawa diety, doprowadziły do boomu demograficznego. Pod koniec starożytności Chiny zamieszkiwało ok. 25 mln ludzi.

Starożytne Państwo Środka słynie też do dziś z wyrobów jedwabnych i biżuterii z brązu oraz nefrytu.

Bogacenie się kupców

Rozwój gospodarczy doprowadził do rozwoju handlu – i to zarówno zagranicznego, jak i wewnętrznego. Dzięki temu kupcy zaczęli się bogacić i to mimo konfliktu z arystokracją ziemską, której nie podobał się wzrost wpływów tych pierwszych.

Z handlem związane są oczywiście pieniądze. Monety, jakie znany dziś, pojawiły się w VII w. p.n.e. w Lidii (Azja Mniejsza). Mimo tego pierwsze chińskie pieniądze ujrzały światło dzienne w ok. X w. p.n.e. Wcześniej, od XIV w. p.n.e.,  jako alternatywy dla pieniądza używano muszelek “kauri”. Chodzi o muszle, które polerowano po zewnętrznej stronie, przewiercano i nawlekano na jedwabny sznurek, który tym samym stawał się formą portfela. Muszle dystrybuowała też władza. Wręczano je zasłużonym poddanym.

Państwo Środka w tym okresie nie emitowało złotych i srebrnych monet, bowiem cierpiało na brak metali szlachetnych. W to miejsce produkowano pierścienie z brązu (monety z dziurami w środku), które – podobnie jak kauri – nawlekano na sznurek. W przeciwieństwie do muszli nie miały bardzo dużej wartości, więc przy dużych transakcjach używano sztab brązu.

Za dystrybucje “dziurawych monet” odpowiadało państwo. Wypłacało w nich żołd żołnierzom, a ci wydawali je w ramach codziennych zakupów. Z biegiem wieków rodzajem waluty stał się jedwab. Dopiero ok. 120 r. p.n.e. w obiegu pojawił się pieniądz pergaminowy (papierowy).

CDN.