GUS zmienia koszyk inflacyjny. Czy jest się czym martwić?

Sposób liczenia inflacji od dawna budzi kontrowersje. Teraz temat z pewnością powróci, bowiem GUS uaktualnia koszyk inflacyjny. Może to wpłynąć m.in. na zmiany wstępnego odczytu inflacji w styczniu 2023 r.

GUS uaktualnia koszyk inflacyjny

Na początku zaznaczmy, że Główny Urząd Statystyczny (GUS) co pewien czas modyfikuje koszyk inflacyjny. W marcu udostępni jego nowy skład na ten rok.

Dlaczego w koszyku wprowadza się zmiany? Oficjalnie chodzi o to, by jak najlepiej oddawać w wyliczeniach inflacji to, co kupuje statystyczny Polak. Modyfikacje oparte są o badania budżetów domowych, które przeprowadza się w formie ankiet. Następnie, w wyniku analiz zmian cen “koszykowych” produktów, wylicza się oficjalną inflację.

Naturalnie powyższy model może budzić kontrowersje. Pamiętajmy jednak, że by dokładnie poznać “naszą” inflację, każdy powinien liczyć ją samodzielnie – analizując np. to, jak zdrożał nasz ulubiony rodzaj mleka, kawy czy herbaty. GUS nie jest oczywiście w stanie sprostać takiemu zadaniu.

Interesujące jest jednak to, że obecna modyfikacja koszyka wywołuje szczególne emocje. Sprawę skomentował nawet prezes NBP, Adam Glapiński. W czasie konferencji po lutowym posiedzeniu Rady Polityki Pieniężnej stwierdził, że zmiana koszyka “budzi jego niepokój”.

Powiedział, że “zawsze jak GUS zmienia te koszyki, to statystyki się zmieniają”.

Też budzi to mój niepokój. Nie jest to dobry moment, żeby zmieniać te koszyki akurat w momencie przegięcia – z inflacji uporczywej, wysokiej w trend spadkowy.

– zauważył.

Utrudniona praca analityków

Na pewien problem zwracają też uwagę analitycy mBanku. Wskazali na zagrożenie kurczflacji, czyli zjawiska polegającego na tym, że producenci starają się utrzymać cenę swojego produktu, ale poprzez zmniejszenie jego rozmiarów czy zmianę składu.

Czy więc powyższe utrudni pracę urzędników z GUS-u?

Z uwagi (…) na ogólne skomplikowanie problemu pomiaru jakości dóbr, nie wszystko da się korygować i nie wszystko się koryguje

– tłumaczą analitycy z mBanku.

W jaki sposób mierzy się inflację w Polsce?

Z drugiej strony, GUS posiada wytyczne niezbędne do liczenia inflacji. Gdy na rynku pojawia się nowy produkt, który nie jest identyczny z notowanym poprzednio, urząd może albo uznać go za bezpośrednio porównywalny, albo “skorygować o jakość”. Ewentualnie może też znaleźć zamiennik. Wszystko to stwarza już jednak pole do nadużyć.

Oczywiście nie posądzamy GUS-u o manipulacje. Należy jednak pamiętać, że tego typu problemy – związane z fałszowaniem przez urzędy danych – są znane z historii. Przykładowo, Grecja przez kilka lat oszukiwała Komisję Europejską, podając władzom UE zmanipulowane dane o stanie finansów publicznych.