Sztuczna inteligencja: Etyka rozwoju AI

Sztuczna inteligencja (AI) rozwija się w zawrotnym tempie, co obserwujemy zwłaszcza w ostatnich latach. Niezwykłe przyspieszenie w tej dziedzinie sprawia, że regulacjom prawnym coraz trudniej jest nadążać za dynamicznie zmieniającą się rzeczywistością.

Ten nierówny bieg między postępem technologicznym a regulacjami stanowi wyzwanie, które rodzi wiele pytań. Jakie korzyści niesie za sobą AI? Jakie wyzwania stawia przed nami jej rozwój? Czy nasze społeczeństwo, prawa i regulacje są w stanie sprostać tej nowej rzeczywistości?

Etyka związana z rozwojem AI

Sztuczna inteligencja była technologicznym dążeniem od dziesięcioleci, ale dopiero w ostatnich latach praktyczne realizacje AI zaczęły dorównywać wcześniejszych wyobrażeniom. Obecnie systemy i narzędzia AI znajdują się w niezliczonych branżach i produktach. Od smartfonów po samochody z autopilotem, w sektorach opieki zdrowotnej, handlu detalicznym, produkcji, bankowości i wielu innych.

Łatwo zrozumieć, skąd wzięło się tak ogromne zainteresowanie rozwojem możliwości AI. Komputery, które potrafią myśleć i podejmować decyzje w sposób podobny do ludzkiego, mają niepodważalną przewagę nad swoimi ludzkimi odpowiednikami. Są, przede wszystkim, znacznie bardziej wydajne. Potencjał obniżenia kosztów, podnoszenia efektywności w systemach oraz poprawy badań i postępu technologicznego to główne potencjalne korzyści sztucznej inteligencji. To również jeden z powodów, dla których przewiduje się, że globalne wydatki biznesu na AI osiągną do 2024 roku poziom 110 miliardów dolarów rocznie.

Jednak z każdą potężną technologią pojawiają się powody do ostrożności, a nawet obaw. W końcu jest duża różnica między postrzeganiem AI jako technologii umożliwiającej automatyzację powtarzalnych i prostych zadań bez potrzeby podejmowania znaczących decyzji, a potencjałem AI do tworzenia wysoce złożonych i zaawansowanych systemów zdolnych do uczenia się w czasie. To pierwsze stanowisko było długotrwałym poglądem na to, czym może być AI. To drugie jednak coraz częściej postrzega się jako to, co sztuczna inteligencja rzeczywiście reprezentuje.

Poniżej przedstawiamy ogólny przegląd niektórych z wielu etycznych implikacji i rozważań nad AI. Należy jednak zauważyć, że jest to skomplikowany obszar badań, który wciąż zmienia się wraz z rozwojem technologii.

Sztuczna inteligencja – regulacje

Sztuczna inteligencja jest w dużej mierze nieregulowana przez rządy. Oznacza to, że poszczególne firmy i programiści są praktycznie wolni w tworzeniu systemów całkowicie według własnego uznania. Technologia AI używana w sposób ukierunkowany na wewnętrzne operacje konkretnej firmy, czy nawet na aplikacje skierowane do klienta, może wydawać się mało istotna poza tym konkretnym przypadkiem użycia. Istnieje natomiast potencjał, że prywatnie rozwijana AI wywrze znacznie większy wpływ na społeczeństwo.

Ostatnim przykładem jest ChatGPT od OpenAI, chatbot wydany w listopadzie 2022 roku. W ciągu kilku tygodni ChatGPT zdobył ogromną popularność na całym świecie. Użytkownicy zaczęli wykorzystywać technologię do różnych zadań, od pogłębiania procesu badawczego po generowanie szkolnych wypracowań. W momencie pisania artykułu nadal dostępna jest darmowa wersja programu.

(Nie)ludzki osąd

Algorytmiczne procesy dają znaczne możliwości zwiększenia efektywności systemów, ale jednym z obaw jest to, że AI brakuje podstawowego elementu ludzkiego osądu. Może również potęgować istniejące uprzedzenia i dyskryminacyjne elementy istniejących systemów. Polityczny filozof Michael Sandel z Uniwersytetu Harvarda zadał pewne niezmiernie istotne pytanie pytanie: “czy inteligentne maszyny mogą nas przewyższyć, czy pewne elementy ludzkiego osądu są niezastąpione w podejmowaniu niektórych z najważniejszych decyzji w życiu?”.

Weźmy na przykład praktyki rekrutacyjne. Nawet bez AI z tym obszarem wiąże się wiele pytań o uprzedzenia, dyskryminację i sprawiedliwość. Jeżeli system AI zaprojektujemy do przeglądania CV, mógłby potencjalnie zwiększyć te obawy. Co więcej, mógłby nawet dodać im pozory naukowej prawomocności. Łatwo jest bowiem zakładać, że systemy AI są obiektywne, nawet jeśli tak nie jest. Z drugiej strony, AI zaprojektowana do czytania CV mogłaby potencjalnie poprawić dostęp  do pracy dla kandydatów. Mogłaby bowiem przeglądać znacznie szerszą pulę, niż ludzki zespół kiedykolwiek byłby w stanie. Jedno badanie szacuje, że AI mogłaby pomóc w zapełnieniu dodatkowych 3,3 miliona miejsc pracy.

Ten krótki przykład ilustruje wiele etycznych rozważań dotyczących AI w odniesieniu do ludzkiego osądu. Jak zaprojektować systemy AI, aby były obiektywne i nie przejmowały istniejących uprzedzeń twórców? Jak zapobiec temu, aby AI nie wzmacniała istniejących praktyk dyskryminacyjnych? Czy konieczne jest edukowanie szerszej publiczności o inherentnej subiektywności niektórych systemów AI?

Nadzór i prywatność

Innym kluczowym etycznym pytaniem dla twórców AI jest kwestia nadzoru i prywatności. Systemy AI wykorzystują ogromne ilości informacji w celu nauki. Jednak te informacje często pochodzą od użytkowników, którzy mogą nawet nie zdawać sobie sprawy, że ich dane są zbierane i przetwarzane w ten sposób. Istnieje wielki potencjał dla tego, aby pozytywnie wpłynąć na użytkownika, ale może to również naruszać jego prywatność i być wykorzystywane na jego szkodę.

Zastosowanie AI w dziedzinie nadzoru jest szczególnie kontrowersyjne. Przykładowo, wizja komputerowa, jedna z dziedzin AI, umożliwia maszynom przetwarzanie i rozpoznawanie danych wizualnych na podobieństwo ludzkiego oka. Systemy te są odpowiedzialne za funkcje takie jak skanery Face ID w smartfonach. Potencjał tej technologii do wykorzystania w celach nadzoru jest ogromny. Maszyny mogą być programowane do rozpoznawania twarzy, identyfikowania osób i śledzenia ich zachowań, co jest szczególnie niepokojące z punktu widzenia prywatności.

Przykład użycia technologii rozpoznawania twarzy przez rząd chiński do monitorowania i kontrolowania obywateli jest obrazowym dowodem na to, jak AI można wykorzystywać w celach nadzoru. Właśnie dlatego istotne jest, aby opracować skuteczne regulacje, które będą chroniły prywatność użytkowników i zapobiegały nadużyciom.

Zużycie energii

Sztuczna inteligencja może wymagać ogromnych ilości energii ze względu na nieskończoną ilość parametrów i monstrualne ilości danych, które wykorzystuje. Generowanie tej energii może mieć z kolei znaczący wpływ na środowisko. Zarówno programiści AI, jak i firmy korzystające ze sztucznej inteligencji, powinni być świadomi tych konsekwencji.

Dyskusje i najlepsze praktyki dotyczące etyki sztucznej inteligencji stale dostosowują się do zmieniającej się technologii. Firmy rozwijające lub wykorzystujące systemy AI muszą podejmować trudne decyzje. Od nich bowiem zależy, kto jest odpowiedzialny za nadzór nad kwestiami etycznymi związanymi z AI, jak ustalić standard etyczny w całej organizacji, jak zidentyfikować problemy i, co najważniejsze, jak wdrożyć rozwiązania.

Sztuczna inteligencja a etyka. Myśl końcowa

W ostatnich latach technologia sztucznej inteligencji przeszła zawrotny skos w rozwoju. Niestety przepisy prawne nie zdołały dotrzymać kroku temu postępowi. Firmy rozwijające lub integrujące systemy AI nie są obecnie ograniczone wieloma regulacjami rządowymi, co pozwala im na swobodne projektowanie programów według własnego uznania.

Z każdym krokiem, który technologia AI wykonuje w kierunku wzrostu zaawansowania, rosną obawy dotyczące kwestii etycznych i bezpieczeństwa z nią związanych. Istnieje ryzyko, że systemy AI mogą być postrzegane jako obiektywne, podczas gdy w rzeczywistości mogą zawierać inherentne uprzedzenia i potęgować dyskryminujące praktyki.

Pomimo tych obaw, AI posiada ogromny potencjał do wprowadzenia pozytywnych zmian na wielu różnych obszarach społeczeństwa. Kluczowym pytaniem pozostaje, jak zrównoważyć te korzyści z koniecznością zachowania bezpieczeństwa i odpowiedzialności.