za
fed stopy proc.

Jak psuto w przeszłości pieniądz na świecie. Część 14. Kryzys

2020-06-05
Dla wnikliwych
Konferencja Kryptoraport

Jak wiecie z poprzedniej części naszej opowieści (znajdziecie ją pod tym linkiem) system z Bretton Woods upadł. W 1971 r., po bezskutecznej próbie walki z inflacją, Biały Dom zawiesił ostatecznie wymienialność dolara na złoto. Musiał to zrobić, bowiem zapasy kruszcu w USA pokrywały już tylko 19 proc. zobowiązań USA. W grudniu dolar został oficjalnie zdewaluowany. Świat wszedł w okres kryzysów.

Kryzys naszym stałym towarzyszem

Zapewne większość naszych czytelników pamięta dobrze najwyżej kryzys z 2008 r. Musicie jednak wiedzieć, że poważne kryzysy powracają do nas co jakiś czas. Niektórzy ekonomiści porównywali początkowo to, co teraz ma miejsce, z kryzysem z lat 70. O co chodzi?

Najpierw ponownie nakreślmy tło tych wydarzeń. W latach 70. zimna wojna trwała w najlepsze. Jej szczytowy moment miał co prawda miejsce w latach 60. w czasie tzw. kryzysu kubańskiego (wtedy naprawdę obawiano się wybuchu III wojny światowej), ale rywalizacja pomiędzy USA a ZSRR trwała nadal. Dochodziło też do “gorących” konfliktów, jak np. w Wietnamie. Prawdziwa walka trwała jednak na polu gospodarczym. I tu pojawiły się poważne problemy także w obozie USA.

Upadek Bretton Woods i kryzys naftowy doprowadził do skoku inflacji. Do tego dla krajów Trzeciego Świata okazał się istną katastrofą. Zredukowana została pomoc udzielana im przez państwa rozwinięte.

Kraje eksportujące ropę w krótkim czasie osiągnęły zaś dochody, których nie była w stanie zaabsorbować ich gospodarka. W większości były to kraje islamskie z charakterystycznym systemem finansowym (obowiązuje tam brak lichwy, co skutkuje tym, że pożyczki udziela się tam na 0 proc.). Ogólnie bariery religijne uniemożliwiły tam rozwój bankowości. To skutkowało tym, że zyski z handlu ropą lokowano w bankach zachodnich. Te zaś szukały w efekcie kredytobiorców (otrzymywały bowiem ogromne środki od państw islamskich). Tymi ostatnimi stały się kraje Trzeciego Świata i Europy Zachodniej (ot choćby Polska za rządów Edwarda Gierka). Liczyły one na spadki realnego oprocentowania w wyniku tendencji inflacyjnych, jakie obserwowano, więc chętnie się zadłużały. Zaczął działać mechanizm, który w kolejnej dekadzie doprowadził do wybuchu kryzysu zadłużeniowego.

Walczmy z inflacją!

W 1977 r. polityka antyinflacyjna stała się tematem obrad grupy G7 w Londynie. Przełom mógł nastąpić jednak po 1979 r., gdy premierem Wielkiej Brytanii została Margaret Thatcher. W tym samym roku Bank Anglii podniósł stopę proc. i rezerwy obowiązkowe.

Rewolucja zachodziła też w USA. W 1979 r. Fed zaostrzył zasady polityki monetarnej i kredytowej. Za nową polityką stał Paul Volcker, szef Rezerwy Federalnej. Już w kolejnym roku swój program walki z inflacją ogłosił prezydent Jimmy Carter. Nie udało mu się jednak w praktyce go wprowadzić. Nowe wybory wygrał bowiem Ronald Reagan. To jego prezydentura zapoczątkowała zwrot w polityce władz. Jesienią 1982 r. Fed odstąpił od trzymania się wskaźnika M1 jako swoistego fundamentu polityki monetarnej. Zwiększono podaż pieniądza w obiegu. Jednocześnie jednak władza redukowała podatki i wydawała więcej na zbrojenia. Powstawał przez to duży deficyt budżetowy. Fed trzymał też wysokie stopy proc. w obawie przed powrotem inflacji. Skutkiem była mniejsza konkurencyjność gospodarki USA.

Reagan był atakowany w czasie szczytu G7 w Wersalu za swoją politykę. Oskarżano go, że stawia ona partnerów USA w trudnej sytuacji. Zresztą działania Fedu doprowadziły też do wspomnianego kryzysu zadłużeniowego. W 1985 r. prezydent Francji Francois Mitterand domagał się nawet “utworzenia nowego Bretton Woods”. Wszystko to, by zatrzymać wahania kursów walut.

kryzysMożliwe, że w obawie przed tym, że kraje zachodnie znowu zaczął się buntować przeciwko USA, w maju 1985 r. Fed obniżył stopy proc. Kurs dolara zaczął spadać. Spadł w ciągu paru miesięcy o 11 proc. W sierpniu USA zawarło z Wielką Brytanią, Francją, RFN i Japonią umowę w nowojorskim Hotelu Plaza.  Dotyczyła ona kontrolowania obniżania kursu dolara. Jej efektem był dalszy spadek waluty o 24 proc. Utworzono system kontrolowania płynności walut.

Jak trudno dogodzić niektórym amerykańscy politycy przekonali się rok później. Podczas szczytu G7 w Tokio Niemcy i Japończycy zaczęli narzekać na… zbyt niski kurs dolara, który uderzał w ich ekspert do USA. Ostatecznie w 1987 r. wprowadzono nowy mechanizm kontroli kursów.

Efektem manipulacji rynkami przez polityków była m.in. bańka spekulacyjna na rynku nieruchomości. Ta pękła z wielkim hukiem w 1987 r. Przez pierwszy okres pobańkowy wielu zakładało, że to ostateczny koniec polityki Reagana i USA wkroczą w epokę kryzysu na miarę 1929 r. (czyli podobnie jak uważa się w kontekście USA dziś). Co jednak musiało zaskoczyć sceptyków, mocarstwo szybko się podniosło. Do tego stopnia, że dotychczasowy wiceprezydent George Bush bez problemu dał radę wywalczyć sobie prezydenturę po Reaganie…

Kryzys zadłużeniowy

W latach 1980 – 1981 ujawniły się jeszcze problemy związane z obsługą długów krajów Europy Wschodniej, zwłaszcza Polski i Rumunii. Przy okazji Zachód zobaczył słabość ZSRR. Wcześniej wierzono, że Związek Radziecki będzie finansowo wspomagał swoich sojuszników w czasie kryzysów (sytuacja ponownie przypomina współczesność i wiarę np. Grecji sprzed paru lat, że europejski hegemon – Niemcy – bezproblemowo pomoże wyjść jej z tarapatów). Okazało się, że jest inaczej. Zresztą potęga tego wschodniego mocarstwa słabła z każdym rokiem.

Problem nie dot. tylko Europy Wschodniej. 12 sierpnia 1982 r. minister finansów Meksyku Jesus Silva Herzog przyznał, że jego kraj nie jest w stanie dalej obsługiwać swojego długu. Meksykowi udzielono jednak pomocy. Zrobiły to Stany Zjednoczone i MFW. Kiedy jednak inne kraje Ameryki Łacińskiej równie chciały pójść tą samą drogą, okazało się, że nie mogą liczyć na podobną hojność. Dlaczego? Brutalna prawda jest taka, że USA uważały, że stabilność gospodarcza i polityczna Meksyku stanowi część bezpieczeństwa ich samych. Tylko dlatego postanowiono pomóc sąsiadowi z południa.

W przypadku innych krajów MFW zgodził się na pomoc, ale pod pewnymi warunkami dot. liberalizacji gospodarek czy redukcji finansów publicznych. W efekcie kończyło się to dla zadłużonych… różnie. Nierzadko programy MFW były furtką dla kapitału z USA.

Koniec zimnej wojny

W tle trwała ostatnia batalia na polu zimnej wojny. Gdy władzę w ZSRR przejął Michaił Gorbaczow (wbrew teoriom spiskowym wcale nie chciał on zniszczyć Związku Radzieckiego) postanowił on zreformować tego chorego smoka. Niestety dla tamtejszych elit rozpoczął jednak operację na organizmie, który niemal dogorywał. Efektem był upadek tego kolosa na glinianych nogach.

ZSRR rozpadło się na kilka krajów, z kolei satelity upadłego mocarstwa stały się bardziej niezależne, a konkretnie wpadły pod parasol Zachodu i USA.

USA stały się z kolei (właściwie tylko na chwilę, co nie przeszkodziło wielu ekspertom snuć wizje o “końcu historii”) jedynym mocarstwem na globie. Nie oznaczało to końca problemów…

CDN.

Bitcoina i inne kryptowaluty kupisz w prosty i bezpieczny sposób na giełdzie zondacrypto.

Tagi
Autor

Na rynku kryptowalut od 2013 r. Współorganizowałem pierwsze w Polsce konsultacje społeczne w Sejmie dotyczące technologii blockchain, a także Polski Kongres Bitcoin, w ramach którego wystąpił Andreas Antonopoulos. Współpracowałem z posłami na Sejm RP, w celu przygotowania interpelacji na temat takich kwestii jak: kryptowaluty, CBDC czy technologia blockchain. Interesuje się historią, ekonomią, polityką i oczywiście technologią blockchain.

Newsletter Bitcoin.pl

Więcej niż bitcoin i kryptowaluty. Najważniejsze newsy i insiderskie informacje prosto na Twój email.

Dbamy o ochronę Twoich danych. Przeczytaj naszą Politykę Prywatności