za

Jak psuto w przeszłości pieniądz na świecie. Część 13. Koniec Bretton Woods

2020-05-28
Dla wnikliwych
Nexo Earn Aplikacja

Powracamy do naszego cyklu o psuciu pieniądza na przestrzeni stuleci. Poprzednią część zakończyliśmy w momencie, gdy USA stawały się globalnym imperium. Było to możliwe dzięki dolarowi i powojennemu systemowi walutowemu. Nic jednak nie trwa wiecznie i stosunkowo szybko zaczęły pojawiać się kolejne problemy.

Zimna wojna

Najpierw opiszmy tło wydarzeń, jakie miały miejsce po II wojnie światowej. Świat po 1945 r. przestał być wielobiegunowy. O ile przed globalnym konfliktem można było uznać, że mocarstw na świecie jest kilka, tak po tym, jak ostatecznie pokonano III Rzeszę i Japonię, wszystko uległo zmianie.

Zresztą faktycznie pokonanymi krajami były też Wielka Brytania i Francja, które jedynie oficjalnie zasiadały przy stole z plakietką “zwycięscy”. Zjednoczone Królestwo na dobre pożegnało się ze statutem mocarstwa. Było zadłużone, a do tego straciło kolonie. Tak samo jak Francja, która do tego przegrała wojnę militarnie w 1940 r.

Niemcy? III Rzesza upadła wraz z samobójczą śmiercią Adolfa Hitlera. Państwo zostało podzielona na 4 strefy okupacyjne, ostatecznie zespole w dwie – RFN i proradzieckie NRD.

Tym samym dochodzimy do Związku Radzkiego. Choć Stalin i jego współpracownicy zaczynali wojnę po stronie Niemców, już w 1941 r. znaleźli się – właściwie dosłownie – po drugiej stronie frontu. Na tym jednak Sowieci nie poprzestali. Już po podpisaniu układów pokojowych zmienili swoją politykę na antyzachodnią. W planach Stalina Europa i reszta świata miały stać się istną szachownicą. O poszczególne pola ZSRR miało walczyć z USA. Świat stał się na parę dekad – oczywiście trochę upraszczając obraz – dwubiegunowy.

Zimna wojna także nie pozostawała faktycznie “zimna”. Na przestrzeni lat dochodziło do “gorącej” rywalizacji np. na terenie Korei czy Wietnamu. Wojny i słowne deklaracje polityków wzbudzały i do dziś wzbudzają największe emocje. Coś chyba jednak istotniejszego dla życia Smithów czy Kowalskich zawsze działo się na polu gospodarki i polityki monetarnej.

Bretton Woods i jego rozpad

O samym systemie Bretton Woods przeczytacie tutaj. Szerzej pisaliśmy też o nim w poprzedniej części. Na potrzeby tego tekstu nie ma więc sensu się powtarzać. Ważne jest jednak to, że system ten, który de facto scementował potęgę USA, zaczął się walić. Jak do tego doszło?

bretton woodsEfektem Bretton Woods było to, że do Europy spływały masy dolarów. Te z kolei destabilizowały waluty lokalne. Już jednak w latach 50. rządy niektórych krajów w Europie zaczęły stawiać na budowę swoich twardych walut. To stanowiło zagrożenie dla USA. Rosnąca produktywność Starego Świata i Japonii doprowadziły do deficytu płatniczego amerykańskiego imperium. W latach 50. i 60. inflacja zaczęła więc uderzać też w USA.

Jakby tego było mało, w Europie powstawał blok państw, które buntowały się przeciwko reżimowi z Bretton Woods. Przewodziła mu Francja, która zaczęła korzystać z prawa wymiany dolarów na złoto po kursie 35 USD za 1 uncję kruszcu. Rezerwy USA skurczyły się z 20 mld do 9 mld USD.

W 1967 r. Międzynarodowy Fundusz Walutowy, podczas konferencji w Rio de Janeiro, postanowił utworzyć własną jednostkę rozrachunkową – SDR (Special Drawing Right). W Europie Zachodniej zaczęto otwarcie mówić o konieczności powstania unii walutowej. Innymi słowy, sprawy zaczęły Amerykanom wymykać się spod rąk.

Dwa lata później doszło już do przesilenia na rynku złota, to zaś przełożyło się na dewaluacje walut. W 1971 r., po bezskutecznej próbie walki z inflacją, Biały Dom zawiesił wymienialność dolara na złoto. Zresztą zapasy kruszcu w USA pokrywały już tylko 19 proc. zobowiązań USA. W grudniu dolar został oficjalnie zdewaluowany.

Układ z Bretton Woods zamieniono układem smithsoniańskim. Poszerzył on zakres tolerancji wahań kursu z 1 do 2,25 proc.

Inna sprawa, że uwolnienie kursów i oderwanie kursu dolara od wyceny złota doprowadziło do problemów, które mamy od wielu lat. Rozpad Bretton Woods okazało się też detonatorem kryzysów naftowych w latach 70.

CDN.

Bitcoina i inne kryptowaluty kupisz w prosty i bezpieczny sposób na giełdzie zondacrypto.

Tagi
Autor

Na rynku kryptowalut od 2013 r. Współorganizowałem pierwsze w Polsce konsultacje społeczne w Sejmie dotyczące technologii blockchain, a także Polski Kongres Bitcoin, w ramach którego wystąpił Andreas Antonopoulos. Współpracowałem z posłami na Sejm RP, w celu przygotowania interpelacji na temat takich kwestii jak: kryptowaluty, CBDC czy technologia blockchain. Interesuje się historią, ekonomią, polityką i oczywiście technologią blockchain.

Newsletter Bitcoin.pl

Więcej niż bitcoin i kryptowaluty. Najważniejsze newsy i insiderskie informacje prosto na Twój email.

Dbamy o ochronę Twoich danych. Przeczytaj naszą Politykę Prywatności