Inflacja – czym jest i dlaczego uderzyła w świat właśnie teraz?

Od ponad roku temat inflacji niemal nie schodzi z czołówek polskich (i światowych) portali i gazet. Tak, zjawisko to ponownie stało się bardzo realnym problemem. W tym tekście wyjaśnimy, czym jest inflacja, i dlaczego uderzyła w nas wszystkich właśnie teraz.

Inflacja, czyli właściwie co?

Inflacja to powszechny wzrost cen. Szczególnie istotne jest tutaj słowo: “powszechny”. Dlaczego?

Pamiętajmy, że gospodarka rynkowa jest oparta na zmienności cen towarów i usług. Te niemal stale się zmieniają: jedne rosną, inne spadają. Nie ma w tym niczego dziwnego. Problem inflacji pojawia się dopiero, gdy rejestrowany jest powszechny wzrost cen.

Inflacja wynika z wielu czynników. Powodem mogą być wyższe ceny surowców, paliw, energii czy gazu. W historii często występowała jednak w wyniku dodruku pieniądza. Już w starożytności władcy starali się wypuszczać na rynek monety coraz to gorszej jakości – używając do produkcji jednej monety coraz mniej srebra lub złota. Rynek początkowo dawał się oszukiwać, ale po pewnym czasie orientował się, że doszło do manipulacji i podnosił ceny produktów i usług.

W efekcie działania inflacji za taką samą kwotę pieniędzy możemy kupić znacznie mniej produktów i opłacić mniej usług. Przykładowo, jeżeli w w danym roku mogliśmy za X złotych kupić Y kilogramów marchewki, tak w wyniku inflacji w roku kolejnym możemy kupić za taką samą liczbę złotówek mniej marchwi.

Jeśli wzrost zarobków nie jest tak wysoki jak skok inflacji, dochodzi do zjawiska ubożenia społeczeństwa.

Geneza obecnej inflacji

Obecnie problem inflacji jest wynikiem splotu wielu czynników. Przede wszystkim poprzedni kryzys finansowy z 2008 r. został “zadrukowany”. By go pokonać banki centralne wydrukowały przez ponad dekadę ogromne ilości gotówki. Musiało się to skończyć inflacją.

Do tego doszła pandemia COVID-19, a dokładniej sposób walki z nią przez rządy. W wyniku lockdownów przerwano łańcuchy dostaw (zmniejszono podaż produktów), ale też zalano rynki kolejnymi świeżo wydrukowanymi pieniędzmi (w Polsce: tarcze antycovidowe). Początkowo ceny nie rosły przez lockdowny – cyrkulacja pieniądza na rynkach spadła do minimum. Gdy świat zaczął wychodzić z pandemii i ponownie otworzono sklepy i restauracje, obieg pieniądza w gospodarce wzrósł i właśnie splot tych czynników – nadmiaru gotówki na rynku i zwiększonej cyrkulacji –  doprowadził do wzrostu inflacji.

Jak pokonać inflację?

Pokonanie inflacji nie jest proste i opiera się na ściąganiu z rynku nadmiaru pieniądza. W tym celu banki centralne podnoszą stopy procentowe. Dzięki temu rynek nie ma już dostępu do taniego pieniądza. Oprócz tego inwestorzy wyciągają środki z giełdy i deponują np. w bankach (licząc na wyższe odsetki). Problem w tym, że przez to wszystko spada liczba inwestycji. Może to zaś doprowadzić do innego zagrożenia – recesji i ogólnego kryzysu gospodarczego. Zadaniem rządów i banków centralnych jest więc w takich warunkach prowadzenie takich polityk, by jednocześnie obniżać inflację, ale też nie nazbyt gwałtownie hamować wzrost gospodarczy.

Inflacja CPI a inflacja bazowa

Warto też wyjaśnić, czym jest inflacja CPI i inflacja bazowa, bowiem te pojęcia często pojawiają się w debacie o wzroście cen.

Ta pierwsza to podstawowy miernik inflacji, określający wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych – tych najczęściej kupowanych przez gospodarstwa domowe w kraju.