Depeg stablecoina - dlaczego to takie zagrożenie na rynku kryptowalut?

W świecie kryptowalut jednym z najbardziej kluczowych i wrażliwych elementów są stablecoiny — cyfrowe aktywa zaprojektowane tak, by utrzymywać stałą wartość względem określonych aktywów bazowych. Od czasu do czasu dochodzi do sytuacji, w której stablecoin traci swój „peg”, czyli przestaje być warty tyle, ile powinien. Zjawisko to nazywamy depegem, a jego skutki potrafią być katastrofalne dla całych ekosystemów finansowych opartych na blockchainie.

Czym są stablecoiny?

Stablecoiny to kryptowaluty zaprojektowane z myślą o zachowaniu stabilnej wartości. Najczęściej są one powiązane 1:1 z walutami fiat, takimi jak dolar (USD), euro (EUR) czy jen (JPY). Dzięki temu mogą być używane jako środek wymiany, przechowywania wartości i jako zabezpieczenie w systemach zdecentralizowanych finansów (DeFi).

Stablecoiny zabezpieczone walutą fiat są, jak sama nazwa wskazuje, wspierane fizycznymi rezerwami przechowywanymi w bankach lub instytucjach finansowych. Przykładami są USDT czy USDC. Rynek uzupełniają stablecoiny zabezpieczone kryptowalutami - ich wartość jest zabezpieczona innymi kryptowalutami. Najciekawszym rozwiązaniem pod kątem technologii i ekonomii są algorytmiczne stablecoiny. Nie posiadają one fizycznych rezerw, a ich wartość jest utrzymywana przez algorytmy, które regulują podaż i popyt. Niechlubnym przykładem jest UST (TerraUSD), o którym jeszcze wspomnimy.

Czym jest depeg?

Skoro już wiesz, czym jest stablecoin, warto wyjaśnić co to depeg. To zjawisko, w którym cena stablecoina znacząco odbiega od wartości referencyjnej (np. 1 USD). Może to być krótkoterminowe zachwianie lub długotrwała utrata zaufania rynku. Przykładowo, jeżeli stablecoin ma być warty 1 USD, a jego cena na giełdach spada do 0,85 USD, mówimy o depegu.

Dlaczego jednak depeg jest niebezpieczny? Po pierwsze dla tego, że może spowodować panikę inwestorów. Ludzie zaczną wyprzedaż stablecoinów w obawie o dalszy spadek ich wartości. Sytuacja może po prostu wyrwać się spod kontroli.

Do tego depeg może zachwiać rynkiem DeFi. Wynika to z tego, że stablecoiny są powszechnie wykorzystywane jako zabezpieczenia pożyczek, w poolach płynności i kontraktach inteligentnych.

O zagrożeniu szerzej opowiedziała mi Gracy Chen, CEO Bitget:

Depeg stablecoinów stanowi większe ryzyko dla ekosystemu kryptowalut niż krach bitcoina, ponieważ stablecoiny są integralną częścią płynności, DeFi i zaufania użytkowników. Depeg może potencjalnie spowodować kaskadowe załamania, takie jak upadek TerraUSD w 2022 roku.

Obecna przejrzystość, jakość zabezpieczeń i odpowiedzialność wśród wiodących emitentów stablecoinów są niewystarczające - brak pełnych audytów Tethera, narażenie USDC na ryzyko bankowe i kruchość algorytmicznych stablecoinów podkreślają podatność rynku na kolejne zdarzenia typu depeg.

Aby ograniczyć ryzyko, rynek powinien egzekwować audyty w czasie rzeczywistym, priorytetowo traktować wysokiej jakości zabezpieczenia, takie jak amerykańskie obligacje skarbowe, wzmocnić nadzór regulacyjny i zdywersyfikować wykorzystanie stablecoinów, aby zmniejszyć zależność od kilku dominujących graczy. Krytycznymi krokami są także testy warunków skrajnych i edukacja użytkowników w zakresie ryzyka. Bitget aktywnie wspiera te wysiłki, opowiadając się za bardziej rygorystycznymi standardami, badając weryfikację w łańcuchu i edukując użytkowników w celu zapewnienia odporności ekosystemu.

Najgłośniejsze przypadki depegów

Terra

Najbardziej znanym i dramatycznym przypadkiem depegu był upadek UST, algorytmicznego stablecoina, który był powiązany z tokenem LUNA. Wiosną 2022 r. stracił swój peg do dolara amerykańskiego i w kilka dni jego kurs spadł niemal do zera. W efekcie z rynku wyparowało ponad 40 miliardów USD, cały ekosystem Terra się załamał i ostatecznie pogrzebało to idee algorytmicznych stablecoinów.

Na tym przykładzie na chwilę się zatrzymam, by wyjaśnić, jak doszło do depega. Mechanizm działania USDT działał tak:

• jeśli kurs UST był wyższy niż 1 USD, użytkownicy mogli spalić tokeny LUNA, by stworzyć UST i sprzedać je z zyskiem,
• jeżeli cena spadała poniżej 1 USD, użytkownicy mogli spalić UST, by dostać równowartość w LUNA — co miało w założeniu zmniejszać podaż UST i przywracać jego wartość.

Jak doszło więc do upadku projektu. Opiszę to dla ciebie w punktach.

1. Wszystko zaczęło się w protokole Anchor, który oferował nawet 20% rocznego zysku z lokat w UST. To sztucznie napędzało popyt na UST — ludzie kupowali stablecoina, by zarabiać pasywnie.
2. W pewnym momencie inwestorzy zaczęli jednak masowo wyciągać swoje środki z Anchor. W kilka dni wycofano miliardy USD, więc presja sprzedażowa na UST wzrosła — stablecoin zaczął tracić wartość.
3. Fundacja Luna zaczęła wyprzedawać bitcoiny warte miliardy USD, by kupować UST i przywrócić peg. Problem? To obniżało również cenę bitcoina, co potęgowało spadki na całym rynku.
4. Doszło do tzw. spirali śmierci. Gdy UST spadał, coraz więcej osób wymieniało go na LUNA. System „drukował” LUNA, by odkupić UST — co powodowało hiperinflację LUNA. Cena LUNA spadła do… ułamków centa. I był to koniec projektu.

Dlaczego system zawiódł? Problemem okazał się brak rzeczywistego zabezpieczenia – istniał tylko algorytm i zaufanie. Na to nałożyła się zbyt duża zależność od Anchor Protocol i sztucznie napompowany popyt. W projekcie brakowało elastycznego mechanizmu stabilizacji w warunkach kryzysu. Wisienką na torcie był efekt psychologiczny - panika rynkowa.

USDC

Swój depeg "zaliczył też stablecoin Circle, USDC. Choć mowa o jednym z najbezpieczniejszych stablecoinów w 2023 r. jego kurs na krótko spadł do około 0,87 USD. Powodem była upadłość Silicon Valley Bank (SVB), w którym przechowywano część rezerw USDC. Mimo że sytuacja została opanowana, pokazała jak nawet zaufane projekty są podatne na ryzyko systemowe.

USDT

Tether także w przeszłości rejestrował krótkie i małe depegi, np. spadek do 0,94 USD w 2018 roku. Zawsze jednak emitent dawał radę podnieść kurs do poziomu 1 USD.

Podsumowanie

Stablecoiny są filarem nowoczesnego rynku kryptowalut. Gdy jednak tracą swoją stabilność, może to prowadzić do lawiny problemów — zarówno finansowych, jak i wizerunkowych. Zjawisko depegu jest ostrzeżeniem, że żaden system nie jest doskonały, a zaufanie jest kluczowym zasobem w świecie zdecentralizowanych finansów.

Szczególnie ważną lekcją na rynku jest upadek Terry, który zniszczył tak naprawdę bardzo ciekawą idee stablecoinów opartych tylko na algorytmach. W efekcie stablecoiny są oparte głównie na walutach fiat, co też jest dość... dziwne. W końcu rynek kryptowalut miał być czymś więcej - wartość cyfrowych aktywów powinna wypływać nie z samej wiary w wartość, ale z faktycznej wartości, wypływające czy to ze sposobu emisji (bitcoin) czy bycia centrum rynku DeFi (Ethereum).